Alameda Research: Gamble Trading
1. Let there be Alameda
Vào khoảng đầu năm 2019, Alameda Research bắt đầu gọi vốn từ các nhà đầu tư với mức yeild hàng năm từ hoạt dộng đầu tư cho Alameda lên đến 15% một năm, đi kèm với cam kết thương vụ đầu tư này là không có rủi ro và sẽ hoàn trả lại hoàn toàn cho nhà đầu tư nếu mức thua lỗ chạm đến mức 2% một tháng.
Tại thời điểm đó theo một số nguồn tin, vốn chủ sở hữu của Alameda chỉ vỏn vẹn 5 triệu đô la. Với một quỹ đầu tư khá “thống trị” tại thời điểm đó thì con số này có gì đó hơi “kỳ kỳ”.
Con số trên càng kỳ lạ hơn khi cũng vào năm 2019, Alameda nằm trong top 2 trader của Bitmex.
Zhu Su, founder của 3AC có lẽ cũng đã nhận ra điều gì đó chẳng lành. “Delete Account” dưới đây được cho là của chính Zhu Su.
Mỉa mai thay, Zhu Su cùng với 3AC sau này lại trở thành một trong những trader lớn nhất trên FTX. Ở một động thái gần đây, khi được hỏi tại sao thấy những điểm bất thường những vẫn tiến hành trade trên FTX, Zhu Su cũng xác nhận rằng mình bị lừa.
Trở lại với câu chuyện chính, vào tháng 7 năm 2019, FTX chính thức được ra mắt với vòng seed trị giá 8 triệu đô la từ nhiều quỹ khác nhau. Nhiều người đồn đoán rằng thực chất FTX được dựng lên để giải quyết vấn đề kêu gọi vốn cho Alameda. Nếu những đồn đoán trên chỉ là thuyết âm mưu, không có gì xác thực thì việc Alameda là Market Maker chính, đóng góp phần lớn volume cho FTX từ thủa sơ khai là điều không còn gì phải bàn cãi.
2. From Market Making to Directional Betting
Như đã đề cập ở trên, Alameda xuất phát là một Market Maker có năng lực và gặt hái được tương đối nhiều lợi nhuận trong ngành crypto. Khi nhắc đến Alameda chắc hẳn ai trong chúng ta cũng hình dung đứng đằng sau quỹ này là những bộ não thiên tài, những người “tinh hoa” có thể điều khiển cả bàn cờ. Nhưng sự thật có phải như vậy?
Đầu tiên hãy xem lại bộ ba nguyên tử của Alameda: SBF, Caroline và Sam Trabucco.
Sam và Caroline xuất thân từ Jane Street (một quantiative trading firm), Sam Trabucco cũng có kinh nghiệm làm việc từ SIG (cũng là một quantiative trading firm). Nhìn thì bộ 3 này có background rất hầm hố nhưng không hẳn là những cá nhân xuất chúng, là những “tinh hoa” trong giới này. Hai công ty kể trên mỗi năm thuê thêm hàng ngàn nhân viên và cũng sa thải không ít nên vài năm kinh nghiệm làm việc ở đó không biến họ thành thiên tài hay bất cứ thứ gì tương tự như vậy.
Trong một podcast từ năm 2019, SBF có khoe khoang về khả năng predict market trong vòng 1 – 2 giây của mình. Podcast khá dài nhưng đại khái là Sam khẳng định là nhờ khả năng trên, Alameda đã trở thành top tier trong giới cũng như việc dự đoán. Tuy việc đó chỉ giúp cho họ hưởng được 0.01% thôi nhưng với volume ngày lên đến hàng tỷ đô là thì đó cũng đã là một số tiền khá lớn. Alameda thời điểm này hoạt động như một Market Maker, đồng nghĩa với việc thu nhập của họ đến chủ yếu từ Bid Ask Spread (Spread là mua bán cùng lúc, ăn chênh lệch từ Bid và Ask), hoặc đến từ các Delta Neutral Strategy (Từ Neutral ám chỉ vị thế của mình được trung lập và không bị ảnh hưởng đến từ hướng đi của giá. Ví dụ như khi Funding dương, Long phải trả phí cho Short thì có thể buy spot và short future để ăn được lợi nhuận từ Funding fee).
Dù đúng là những điều Sam nói trong podcast là vô cùng có lợi trong thị trường luôn vận động đi lên của năm 2019. Ngày càng có nhiều pro Market Maker đổ sang thị trường crypto và Alameda mất đần lợi thế của mình, bị tụt dần lại phía sau. Nếu là người lãnh đạo Alameda thời điểm này bạn sẽ làm gì khi thấy việc việc market making mà mình vẫn hay làm, được vận hành bởi những đoạn code siêu phức tạp, nhưng thuật toán trên trời nhưng chỉ thu về được vài đồng “bạc lẻ”? Trong khi đó một thằng random nào đó trên Twitter hay Reddit khoe mới long được một con “shitcoin” nào đó và x100 tài khoản.
Với công sức cùng tỷ lệ lợi nhuận như vậy, rất có thể bạn sẽ tham gia vào hiệp hội “những người trở về từ tương lai”, mở ngay giao diện Future lên và chả thèm đoái hoài cái mới code market making cũ kia nữa. Và Alameda thực tế nhiều khả năng đã hành động như vậy.
Nhiều bằng chứng cho thấy Alameda đã chuyển dần hoạt động Market Making của mình sang gamble trực tiếp việc dự đoán lên xuống của thị trường.
Ta có thể thấy, Sam Trabucco sau khi nhận thấy có những câu chuyện rỉ tai nhau rằng sẽ có nhiều doanh nghiệp adopt crypto thì ngay lập tức leverage BTC ở $20k. Có thể bạn sẽ nghĩ thì tin như thế ai mà chả làm như vậy. thì hãy cùng tiếp tục xem một ví dụ tiếp theo.
Sam Trabucco đã Giga Long Doge chỉ đơn giản vì thấy Elon tweet nhiều về memecoin này. Nếu che tên của Sam Trabucco đi thì có thể bạn cũng sẽ như tôi, sẽ nghĩ đây là tweet của một thằng cha KOL amateur nào đó trôi nổi trên mạng vì sự thật thì nó nghe chả khác gì của một ông grab mới vào thị trường được dăm bữa nửa tháng và khoe mình lãi x3 x5 từ việc long Doge cả. Và ừ thì, bullmarket thì làm gì cũng đúng hết.
Không thể phủ nhận rằng việc Long Doge hay BTC nói trên đã tạo ra lợi nhuận rất lớn cho Alameda. Tuy nhiên điều mà tôi muốn nói đến là Alameda đang làm cái trò quái gì vậy? Lĩnh vực sở trường và là xuất thân của bộ 3 “khai quốc công thần” là quantitative trading. Việc Long hay Short một token nào đó không phải việc họ hay làm hay thực sự giỏi hơn người khác.
Câu chuyện với Caroline cũng tương tự như vậy. Tháng 3 năm ngoái Caroline thú nhận rằng bản thân đã chán với việc kiếm vài đồng lẻ thông qua Market Making mà thay vào đó khá hứng thú với Directional Betting. “He” ở dây rất có thể ám chỉ SBF.
Không lâu sau đó Sam Trabucco cũng đã thông báo Alameda không còn tha thiết với delta neutral strategy nữa. 
Tổng kết lại, hoạt động của Alameda bao gồm 2 phần chính: Market Making (Hầu như không tạo ra được lợi nhuận nếu không muốn nói là lỗ. Nhiều khả năng Alameda giữ lại mảng này để tạo volume cho FTX, giúp FTX gọi được nhiều vốn hơn) và Directional Trading (Một hoạt động sinh lời vô cùng tốt trong bull market 2020 – 2021).
3. The Illiquid Symphony
Để có thể thực hiện những vụ gamble dùng đòn bẩy lớn như trên thì tất nhiên Alameda sẽ cần đến một thứ, đó là tài sản đảm bảo.
Sau vụ sụp đổ của FTX vừa qua thì chắc hẳn mọi người không còn lạ lẫm gì với 3 token: Serum, MAPS và OXY. Điểm chung của chúng là lượng cung lưu hành chỉ chiếm phần nhỏ so với tổng cung tối đa → FDV (Vốn hóa pha loãng hoàn toàn) lớn hơn gấp nhiều lần so với Marketcap của token đó. Tại sao lại có điểm chung này?
Hãy lấy một ví dụ đơn giản, một dự án ABC có định giá là 5 triệu đô la, Alameda sẽ đầu tư vào đó 1 triệu đô la và sau đó FTX sẽ list token lên sàn nhưng chỉ cho cung lưu hành chiếm 1% cung tối đa. Vì số lượng token có trên thị trường là quá ít nên Alameda có thể dễ dàng lái giá token này và cho marketcap của nó đạt đến ngưỡng chẳng hạn là 20 triệu đô → FDV của dự án ABC này là 20 * 100 = 2 tỷ đô la.
Và thế là từ khoản đầu tư ban đầu chỉ là 1 triệu đô la, khoản đầu tư đó của Alameda bây giờ được định giá trên giấy tờ là 400 triệu đô. Bằng cách tạo ra những dự án có FDV quá lớn so với marketcap như vậy, Alameda có thể thoái mái đem những token của mình đi thế chấp một cách dễ dàng với giá trị trên giấy tờ là cực kỳ cao so với khoản tiền bỏ ra ban đầu. Những người trong ngành đã mĩ miều đặt tên cho những dự án như này là “Sam Coins”.
Ngay khi có bất kỳ nhân viên nào dưới trướng FTX hay Alameda tỏ ra nghi ngờ mô hình này thì Sam ngay lập tức lấn át và đe dọa.
Sẵn đây thì cùng nói qua một chút về Sam Bankman Fried.
4. The potrait of Sam Bankman Fried
Sam được mô tả là một người cực kỳ take risk. Điều này có thể do bản chất con người nhưng liệu còn lý do nào khác?
Nếu để ý kỹ thì trong một cuộc phỏng vấn với Bankless về vấn đề regulation của crypto, người SBF run cầm cập.
Quay ngược thời gian xa hơn trước đó một chút ta có thể bắt gặp tweet của Sam khá là cổ súy việc sử dụng chất kích thích. Theo đó, Sam có thói quen sử dụng chất kích thích khi ngủ dậy.
Từ một khung hình quang cảnh làm việc của SBF, Autism Capital đã chỉ ra loại thuốc mà Sam thường sử dụng đó là EMSAM. Đây là loại thuốc dùng để trị chứng trầm cảm và bệnh Pakinson.
Loại thuốc này có tác dụng tăng lượng Dopamine lên não nhưng theo nghiên cứu thì thuốc này có tác dụng phụ là làm cho người dùng có khuynh hướng muốn gamble nhiều hơn để luôn duy trì lượng Dopamine cao (Trùng hợp ư? I think not). Nếu không tin thì cứ vào link này kiểm tra https://www.psychiatryadvisor.com/home/topics/general-psychiatry/is-there-a-link-between-drugs-for-parkinson-disease-and-pathologic-gambling/#:~:text=dose%20dopaminergic%20agonists.-,Pathological%20gambling%20was%20recently%20identified%20as%20a%20complication%20of,pharmacological%20treatment%20of%20Parkinson%20disease.&text=In%20fact%2C%20pathological%20gambling%20is,higher%20than%20the%20general%20population.
Một tác dụng khác của thuốc này là việc kích thích mua sắm vô tội vạ. Cùng điểm qua vài lần shopping của Sam nhé:
– Mua lại tên của Team Solo Mid và đổi tên thành TSM FTX. Lần shopping này đốt của Sam 210 triệu đô la, trở thành thương vụ kỷ lục của giới eSport.
– Chi 12 triệu đô cho chiến dịch quảng cáo kéo dài 1 ngày vói một đội bóng chày Nhật Bản.
– Chi 139 triệu đô để đổi tên sân vận động của Miami Heat thành FTX.
– Vô số bất động sản tại Bahamas mà đáng chú ý chính là căn penhouse trị giá 40 triệu đô.
Nhiều bằng chứng còn cho thấy Sam thực sự có vấn đề về nhận thức và không hẳn là thiên tài như mọi người vẫn hay nghĩ:
– Kẹt ở rank đồng của LoL hơn vài ngàn trận đấu (Về điểm này thì còn thua cả người viết và rất nhiều người ngoài kia).
– Đang làm thị trường chao đảo nhưng vẫn tweet dòng chữ WHAT HAPPENED ngắt quãng (He really thought that was funny?).
– Viết ra bảng cân đối kế toán của FTX đơn giản đến ngớ ngẩn và lố bịch. Nếu đem cái “bảng cân đối kế toán” đấy đến bất kỳ một trường đại học kinh tế nào ở Việt Nam và chọn một bạn học kế toán thì chắc chắn bạn đó sẽ bảo đó còn không phải là một bảng cân đối kế toán.
Cuối cùng, có vẻ cựu CEO FTX đáng kính của chính ta lại là một tên đạo đức giả. Dưới đây là một phần trong đoạn tin nhắn giữa Sam và bạn của anh ta, một kí giả của vox dotcom. Tôi sẽ để cho người đọc tự đánh giá tuy nhiên nên nhớ phần còn lại của cuộc đối thoại này là những lời biện hộ của Sam cho hành động của mình, không lấy một lần thể hiện ra mình đã sai khi sử dụng tiền của người dùng đi gamble và liên tục đổ lỗi cho người khác. Đây chính là biểu hiện rõ nhất của chứng rối loạn nhân cách chống đối xã hội (sociopath).
5. A Trading Firm run by Kids
Hầu như ai trong chúng ta cũng đã từng nghe nói về giai thoại Sam nghĩ ra việc arbitrage Bitcoin từ sàn Mỹ sang sàn Nhật Bản đẻ hưởng 1000$ chênh lệch trên mỗi Bitcoin và kiếm hàng chục triệu đô la. Vậy thực hư câu chuyện này là như thế nào?
Dưới đây là một đoạn chia sẻ từ một nhân viên (tự nhận mình) từng làm việc cho Alameda được đăng tải trên Effective Altruism Forum.
Tóm tắt: Đầu tiên Sam muốn arbitrage ở Hàn nhưng không thành công vì một số lý do. Sau đó Sam chuyển hướng sang Nhật và thu được khoảng 10 – 30 triệu đô la lợi nhuận. Tuy nhiên đây không phải lý do Sam giàu có vì theo lời người này, đống lợi nhuận đó đã bốc hơi vì một số lý do sau:
– Sam counter trade với người giỏi nhất trong team và lỗ vài triệu đô.
– Mua shitcoin OTC và chưa kịp dump đống token này thì nó đã mất gần hết giá trị.
– Không có một khung quản lý cụ thể nên các khoản thanh toán dù đến hạn hay chưa cũng chả biết (Khoản XRP khi tới thì đã mất tới 90% giá trị).
– Mắc sai lầm nghiệp dư khi chuyển nhầm USDT vào contract của BTC (và mọi người vẫn nghĩ anh ta là thiên tài???).
– Không kiểm soát được các khoản chi tiêu (có khi nếu bạn gửi một hóa đơn khống đến cho Alameda thì họ vẫn sẽ trả tiên cho bạn mà không double check vì có thể chính họ cũng chả có gì để mà đối chiếu).
Trên đây chỉ là từ trí nhớ của một nhân viên cũ (tự nhận) của Alameda, nó có thể không chính xác hoàn toàn nhưng phần nào cũng giúp ta thấy được tình trạng lúc bấy giờ của trading firm này: Đầu tư vô tội vạ, quản lý nghèo nàn và không có quy tắc đối với chi tiêu ngân sách.
Một công ty mà như vậy thì khả năng họ kiểm soát được PnL của mình là bao nhiêu phần trăm? Khả năng họ biết được tài sản và nợ phải trả của mình là bao nhiêu? Đến cả người có hàng chục năm kinh nghiệm trong việc giải quyết các vụ phá sản của các công ty như John Ray III (CEO hiện tại của FTX) còn phải thốt lên rằng ông chưa từng thấy một công ty nào thất bại trong việc quản lý và thiếu hụt trầm trọng thông tin tài chính như FTX. Điều này có nghĩa mớ hỗn độn của FTX còn tệ hơn cả của Enron.
Khi mà Alameda hoàn toàn mù mờ về tài chính của doanh nghiệp mình, khả năng rất cao là chỉ đến sau khi sự kiện Luna crash xảy ra, giá trị tài sản thế chấp cắm đầu xuống đất, các chủ nợ bắt đầu ráo riết yêu cầu Alameda trả nợ thì khi đó họ mới nhận ra mình đang ở trong tình trạng tồi tệ đến mức đáng báo động như thế nào. Và giải pháp được sử dụng như chúng ta cũng đã biết: FTX chuyển tiền gửi của khách hàng sang Alameda để trả những khoản nợ này.
6. Vài lời kết
Những điều mà tôi nói ở trên có thể chỉ là hindsight khi mà mọi sự đã vỡ lử thì chúng ta mới đem SBF và Alameda ra mổ xẻ. Thế những có một điều chúng ta có thể đồng ý với nhau rằng với một bộ máy và cách điều hành, lãnh đạo như vậy, sự sụp đổ của FTX/Alameda là không thể tránh khỏi. Ít nhất ta cũng có thể an ủi nhau rằng của bóng này đã vỡ trước khi nó đủ lớn đẻ khiến cả ngành crypto không thể gượng lại.
Một lời sau cuối với những ai đã, đang và sẽ vững niềm tin với ngành công nghiệp tiền mã hóa này: “Quả bóng đã vỡ, ngọn lửa cũng đã thiêu rụi đi cả một đế chế cũng như niềm tin mà cộng đồng đặt lên vai đế chế đó. Tuy nhiên, khi thành lũy sụp đổ, một vương triều khác tốt hơn , mạnh mẽ hơn sẽ được sinh ra từ chính tàn tích của đế chế đã cũ đó. Việc duy nhất mà ta có thể làm đó là trở nên mạnh mẽ, thông thái hơn, và chờ đợi!”